Zet je non-fictieboek even geraffineerd in elkaar als een Netflixserie. Hoe doe je dat, je lezer op het puntje van zijn stoel houden?

Het is nog maar kort geleden dat series als oubollig werden gezien. Niemand nam een serie als Goede tijden, slechte tijden serieus. Series hadden tot ver in de jaren negentig een stoffig imago: ze waren goedkoop gemaakt, voorspelbaar en vooral bedoeld als licht televisie-amusement. De lancering van The Sopranos betekende een doorbraak. Plotseling besefte iedereen van Hollywood tot Hilversum dat ’televisieseries’ even diepgaand en complex konden zijn als films. Toen streamingdiensten als Netflix series actief gingen promoten, en zelfs produceren, gingen we massaal bingewatchen. 

Aan moderne series werkt tegenwoordig een heel leger professionals: schrijvers, regisseurs, editors, decorbouwers, geluidstechnici. Een aflevering van een gemiddelde serie kan zomaar tien miljoen euro kosten. Afleveringen van de serie The Lord of The Rings zouden zelfs 58 miljoen dollar hebben gekost. Ter vergelijking: een aflevering van Goede tijden, slechte tijden kost volgens een recente schatting van oud-zenderbaas Tina Nijkamp van SBS 6 slechts 65 duizend euro. 

En daar zit jij dan op je zolderkamer, eenzaam te sleutelen aan je boek. Je hebt geen creative writing gestudeerd, je hebt geen collega’s die je helpen en je hebt geen budget. Je hebt alleen een goed idee en een laptop. Maar omdat je ongetwijfeld al veel series hebt gezien, kun je allerlei trucs toepassen die in boeken net zo goed werken als in series. Niet in de laatste plaats omdat je net als in een serie de tijd hebt om je lezer in te pakken. Het lezen van een boek kost nu eenmaal evenveel tijd als het kijken van een serie. Dit zijn de twee belangrijkste trucs die je kunt toepassen. 

Spanning

De cliffhanger is ongetwijfeld het opvallendste kenmerk van series. De cliffhanger ontstond in de Verenigde Staten door alle reclameonderbrekingen. Schrijvers moesten kijkers vasthouden tijdens de commercials, zodat ze niet weg zouden zappen. Dat deden ze door vlak voor de pauze de spanning op te voeren met de aankondiging van een onthulling of een pistoolschot. Later eindigde elke aflevering met een cliffhanger, niet om reclame te overleven, maar om kijkers te stimuleren om de volgende aflevering te bekijken. 

Het is niet zo moeilijk om spanningsbogen te verwerken in je non-fictieboek. Bedenk bij het structureren van een hoofdstuk of een paragraaf hoe je de spanning kunt opbouwen, en ontladen. Geef in een paragraaf bijvoorbeeld drie goede redenen waarom iets niet kan werken, en geef aan het einde van de paragraaf ‘plotseling’ een overtuigend argument waarom het wél kan werken. Toegegeven, daar zal geen lezer opgewonden van raken, maar je houdt hem wel bij de les. En een even simpele als effectieve truc: stel aan het einde van elk hoofdstuk een vraag, die je vervolgens in het volgende hoofdstuk beantwoordt. 

Herkenbaarheid

Series danken hun succes niet alleen aan spanning, maar ook aan herkenbaarheid. Neem de serie Suits. Elk van de 134 afleveringen speelt zich grotendeels af binnen een kleine, afgebakende wereld: een advocatenkantoor met enkele vaste ruimtes, zoals de vergaderkamer, Harvey’s kantoor en de gang met glaswanden. Elke aflevering schept een gevoel van thuiskomen. Ook de vaste personages versterken dat effect. Harvey, de charmante winnaar; Mike, het briljante geweten zonder papieren; Louis, de neurotische buitenstaander; Donna de intuïtieve spil en Jessica de strategische machtsfactor die alles bij elkaar houdt. Hun karakters zijn even voorspelbaar als hun gedrag. De spanning zit niet in wie ze zijn, maar in hoe ze met elkaar botsen.

Ook jij kunt zorgen voor herkenbaarheid in je non-fictieboek. Begin elk hoofdstuk bijvoorbeeld met een historisch voorbeeld. Voeg kaders toe waarin (steeds dezelfde) ervaringsdeskundigen vertellen wat hen is overkomen. Of verwerk in elk hoofdstuk jouw persoonlijke ervaringen. 

De Amerikaanse film- en televisiemaker Jason Blum vatte de formule van succesvolle series bondig samen, vrij vertaald: ‘Beschrijf herkenbare situaties en laat de boel dan ontsporen.’

En ja, ik zou mijn blog nu natuurlijk moeten afsluiten met een cliffhanger, maar ik heb eerlijk gezegd nog geen idee waar ik volgende week over ga schrijven.