E-mail is al vaak doodverklaard sinds de opkomst van nieuwe sociale media, maar het medium blijkt een volwaardige opvolger van de brief, hoe mensen ook hun best doen om berichten met zo weinig mogelijk liefde te schrijven. Een gemiste kans.

Ik kan mij niet herinneren wanneer ik mijn laatste persoonlijke brief heb ontvangen, geschreven op papier, verpakt in een envelop, voorzien van een postzegel, persoonlijk afgeleverd door de postbode. Ik weet ook niet meer wanneer ik mijn laatste brief heb geschreven, maar het is lang geleden. Sinds het midden van de jaren negentig is de brief langzaam uit mijn leven verdwenen en vervangen door zijn digitale, Engelstalige neefje, de e-mail, want sneller en goedkoper. Ik mis de brief niet, al was het maar omdat ik er nooit in ben geslaagd om een leesbaar handschrift te ontwikkelen. Laatst vroeg iemand na een blik op mijn aantekeningen of ik soms huisarts was, dan weet je het wel.

Ik ben niet gek, ik weet dat de meeste berichten niet belangeloos zijn gestuurd, maar elke keer dat ik naar mijn mail kijk, voel ik me weer als het kind dat de deur van de huiskamer opent op zijn verjaardag. Wat zou het zijn, een geniaal manuscript, een laaiend enthousiaste recensie, een bestelling van honderdduizend boeken? Elke keer heb ik dezelfde hooggespannen verwachtingen. Psychologen zullen zeggen dat ik een ongebruikelijk grote drang naar afleiding heb en neurologen zullen mij een dopamineverslaving verwijten, maar ik ben volgens mij gewoon nieuwsgierig. Dus je hoort mij niet klagen over facturen, ongevraagde reclame, saaie nieuwsbrieven en spam in mijn mailbox. Géén post, dat lijkt me pas erg.

Als mensen mij vragen wat een uitgever doet, dan antwoord ik bellen en mailen. Ik mail de hele dag. Ik stuur een nieuwe versie van een flaptekst naar een auteur, ik beantwoord een vraag van een drukker, ik feliciteer iemand met zijn verjaardag, ik bedank een lezer voor zijn complimenten, ik reageer op een boekvoorstel, ik vraag een collega om contact op te nemen met een illustrator. Eerlijk is eerlijk: mijn berichten hebben weinig diepgang, ze zijn zelden grappig en meestal formeler dan nodig. Maar ik probeer niettemin coherente zinnen te formuleren, niet te veel taalfouten te maken en dingen zo helder mogelijk uit te leggen. Dat doe ik niet alleen uit respect of omdat ik het leuk vind om met taal te spelen, maar ook omdat ik weet dat een zorgvuldig gecomponeerde tekst meer effect sorteert dan een gammele tekst. Een bericht is pas aantrekkelijk als de vorm van de taal zo strak mogelijk om de inhoud zit.

Ik ben soms verbaasd over de berichten die ik van anderen ontvang. Het zijn vast nette mensen, maar als ze mij mailen, presenteren sommigen zich in een uitgelubberde trui met vlekken, een afgezakte broek met een open rits en afgetrapte schoenen. Van een Russische puber die zich voordoet als een bankier vind ik het niet zo erg dat hij betrekkelijke voornaamwoorden met elkaar verwart, het is al prijzenswaardig dat hij zich verdiept in de Nederlandse taal, maar van een volwassen Nederlander die wat van mij gedaan wil hebben, vind ik het toch vreemd dat zijn e-mail wemelt van de fouten. Ik moet het als lezer nu eenmaal doen met de woorden die er staan. Als ik een rommelige zin lees, denk ik dat hij door een rommelige denker is geschreven.

Als Vincent van Gogh nu had geleefd, dan had hij als kunstenaar ongetwijfeld gebruikgemaakt van Instagram, Facebook, Snapchat of Pinterest. Maar voor het delen van zijn zakelijke beslommeringen, frustraties, verlangens en angsten met zijn broer Theo had hij vast gekozen voor e-mail, toch het meest persoonlijke sociale medium. Ik ga zijn brieven de komende kerstvakantie nog eens lezen en daarna mijn best doen om nog aantrekkelijkere mails te schrijven.