Word je gevraagd om een non-fictieboek te beoordelen als meelezer? Zeg niet zomaar ja, want voor meelezen moet je een sterke maag hebben en niet bang zijn.

Een auteur vraagt je om zijn manuscript te lezen. Je voelt je vereerd: wat een compliment dat iemand jouw reactie op prijs stelt. Doen? Zeg niet zomaar ja. Je rekent erop om deel te nemen aan een kleine smaaktest, maar in werkelijkheid ga je meedoen aan een ordinaire eetwedstrijd. Onder hoge druk moet je grote hoeveelheden hamburgers, frikadellen en hotdogs eten. En als je het manuscript uit hebt, dan word je geacht ongezouten kritiek te geven – een goede meelezer maakt weinig vrienden. Het is ondankbaar werk, dus maak goede afspraken voordat je ja zegt.

Wat ga je met mijn adviezen doen?

Voordat je je nachtenlang doorhaalt om op tijd te kunnen reageren, vraag eerst of de schrijver op zoek is naar een eerste indruk of een serieus leesverslag. Als de auteur je alleen inschakelt om een aai over zijn bol te krijgen, dan zou ik vriendelijk voor de eer bedanken (tenzij je natuurlijk heel nieuwsgierig bent naar het resultaat).

Wat wil je van mij weten?

Vraagt de schrijver je serieus om het volledige manuscript te beoordelen, geef hem dan je uurtarief en vergeet niet om door te geven of dit inclusief btw of exclusief btw is. Het volledig en gedetailleerd beoordelen van een manuscript is serieus werk en zou geen vriendendienst mogen zijn – al was het maar omdat de vriendschap mogelijk voorbij is als hij jouw verslag heeft gelezen. Doe liever een tegenvoorstel en vraag de schrijver op welk deel of welk aspect van het boek jij je moet concentreren. Hoofdstuk 5? De schrijfstijl? De structuur? De wetenschappelijke onderbouwing? Dat scheelt jou veel tijd en komt de kwaliteit van je adviezen ten goede.

Met gestrekt been erin of diplomatiek overleg?

Sommige van de beste en beroemdste schrijvers hebben lange tenen. Voordat je er met gestrekt been in gaat kun je je maar beter afvragen of jouw schrijver tegen kritiek kan. Als je twijfelt, zou ik je reacties maar diplomatiek formuleren, voordat je het weet heb je ruzie.

Wat levert het mij op?

Je directe collega of je broer help je natuurlijk belangeloos maar van een vakgenoot of een vage kennis mag je best iets terug verwachten, zeker als het boek zakelijk voordeel biedt aan de auteur. Doe een voorstel: een etentje, een aanbeveling op LinkedIn?

Heb je goede afspraken kunnen maken? Dan zit je eraan vast en heb je geen keuze: je moet de klus nu serieus nemen, alles lezen dat je hebt afgesproken en een professionele reactie geven. Kom je afspraken na, controleer de feiten die je presenteert en besteed aandacht aan de schrijfstijl van je opmerkingen want voor jou als criticus gelden nog hogere standaarden dan voor de auteur: als er kritiek mogelijk is op jouw kritiek, dan wordt deze misschien niet serieus genomen.