Dit zei een adviseur een paar weken geleden tegen mij toen hij vertelde over zijn werk. Nu moet je weten dat ik deze adviseur heel hoog heb zitten. Aardige vent, sociaal en betrokken, deskundig en ervaren. Hij kan zelfs aantrekkelijk schrijven, en daarom zie ik deze uitspraak door de vingers, maar eigenlijk kan hij niet. Het deed echt even zeer, alsof ik van mijn tandarts onverdoofd een wortelkanaalbehandeling kreeg.

Spierballentaal

Natuurlijk, ik snap het wel, jargon is geweldig om ingewikkelde dingen snel uit te leggen aan mensen die precies begrijpen wat je bedoelt. Als je als adviseur, coach of manager eenmaal wat ervaring hebt opgedaan, jongleer je al vlug met woorden als wendbaarheid, betekenisgeving, transparantie, zelfsturing en agile. Maar met jargon moet je andere mensen niet lastigvallen, het is iets voor collega’s onder elkaar die een beetje stoer doen over hun successen tijdens de catch-up meeting, zoals bodybuilders hun spierballen laten rollen als ze in de sportschool voor de spiegel staan. Daarbuiten moet je mensen niet lastigvallen met je kunstjes. Een bokser geeft een caissière in de supermarkt ook geen uppercut als hij niet het juiste wisselgeld krijgt.

Spierballentaal hoort ook niet thuis in een managementboek. De succesvolste managementboeken bevatten weinig tot geen moeilijke woorden. Integendeel: de taal van populaire managementboeken blinkt juist uit in eenvoud. Volgens mij vergroot je dan ook je kans op succes als je een helder boek schrijft. Dat kost echter wel wat extra moeite.

Gewend aan moeilijk doen

Makkelijk lezen is verdomd hard schrijven, waarschuwde de 19-eeuwse schrijver en diplomaat Nathaniel Hawthorne. Het kost inderdaad weinig moeite om iets uit te leggen met abstracte, dure of hippe woorden en ingewikkelde zinsconstructies, en veel moeite om dat te doen met eenvoudige woorden en zinnen. Gewoon, omdat je zo gewend bent om moeilijk te doen. Een beleidsmedewerker die aan zijn zevenenveertigste rapport begint, schudt de volgende zin moeiteloos uit zijn mouwen:

‘De halfwaardetijd van directieven van het leidinggevend echelon binnen onze organisaties krimpt snel naarmate het toegepaste idioom ambiguer is geformuleerd.’

De auteur had ook kunnen schrijven dat verzoeken van bestuurders beter worden opgevolgd als ze in heldere taal zijn beschreven. Maar ja, is dat niet wat kaal? Nee, natuurlijk niet! Het is juist aantrekkelijk, zoals een little black dress bijna altijd aantrekkelijker is dan een carnavaleske uitdossing.

Misschien moet er een spellingscontrole komen die alarm slaat als je te veel moeilijke woorden gebruikt. Al kun je je manuscript natuurlijk ook naar een uitgever sturen, die vertelt je ook eerlijk wat hij ervan vindt.