Het is frustrerend, maar de moderne lezer van je boek gelooft niet blindelings wat jij beweert, hoeveel verstand van zaken je ook hebt. Er is maar een remedie: je boodschap beter onderbouwen.  

Als je een non-fictieboek wilt schrijven, dan kun je maar beter rekening houden met lezers die op z’n minst gereserveerd staan tegenover jouw stellingen en feiten. Volgens mij kun je er niet meer klakkeloos van uitgaan dat lezers per definitie onder de indruk zijn van al je argumenten, diagrammen en bronnen. En terecht: de kritische houding van lezers is volgens mij niet alleen ingegeven door wantrouwen jegens autoriteiten maar vast ook door twijfel als gevolg van ervaringen met concurrerende lectuur van twijfelachtig allooi. Niet alle (online) artikelen, blogs en boeken zijn van hoog niveau, en het is dan ook niet meer dan normaal dat de moderne lezer twijfelt: eerst zien, dan geloven. Hoe ga je daarmee om?

Je kunt sceptici natuurlijk proberen te overtuigen door de feiten in je boek heel vaak te herhalen of ze vet te drukken, maar volgens mij heeft dat niet het gewenste effect. Ik vrees dat er maar een remedie is: je boodschap nog beter onderbouwen. Schrijf je een boek? Vergroot dan je overtuigingskracht door de volgende drie simpele schrijftips héél serieus te nemen, ze vormen je eerste verdedigingslinie tegen sceptici. 

Sleutel aan je argumenten tot ze waterdicht zijn

Pak er maar eens een willekeurig zelfhulpboek, managementboek of psychologieboek bij en de stellingen staan knipogend naar je te lonken: ‘Als je je bewust bent van je belemmerende overtuigingen, dan kun je ze loslaten’. Of: ‘Dit zijn de acht belangrijkste leiderschapscompetenties, bezit jij ze?’ De argumenten om deze beweringen te onderbouwen zijn vaak flinterdun of zelfs onvindbaar. Een stelling is bijvoorbeeld: als je een regenpak aantrekt, word je niet nat. Om de lezer hiervan te overtuigen moet je wel goede argumenten aanvoeren, bijvoorbeeld: je wordt niet nat omdat een goed regenpak geen water doorlaat en je gehele lichaam bedekt.

Kies passende feiten en beschrijf hoe ze zijn aangetoond

Feiten zijn de fata morgana’s van de literatuur. Je kunt ze wel beschrijven, maar als je beter kijkt, staan er alleen letters op papier, niet de feiten zelf. Je kunt wel schrijven dat je nooit nat wordt omdat je een goed regenpak gemaakt van Gore-tex hebt, dat wind- en waterdicht is en alleen waterdamp doorlaat, maar is dat wel zo? Hoe effectief is dat materiaal? Waarvan is het gemaakt? Hoe wordt het geproduceerd? Hoe is het getest? Hoe lang heb je er zelf mee door de regen gefietst: vijf minuten, een uur, vier uur? 

Gebruik aansprekende taal en sla zo een brug naar de werkelijkheid van de lezer

Met zorgvuldig gecomponeerde argumenten en passende feiten kom je een heel eind, maar je kunt de lezer alleen overtuigen als je ze aantrekkelijk en begrijpelijk beschrijft. Dat valt waarschijnlijk niet mee. Hoe bewijs je dat ‘deze acht leiderschapscompetenties’ de belangrijkste zijn? Daarvoor moet je waarschijnlijk heel veel onderzoek doen, grote hoeveelheden bronmateriaal beknopt beschrijven en dat bovendien op een manier dat de lezer zich aangesproken voelt. De lezer van je boek over leiderschap is geen psycholoog maar gewoon een manager van een afdeling waar regelmatig gedoe is. Je zult je moeten inleven in zijn situatie, voorbeelden moeten geven en cases moeten beschrijven. 

Ik denk dat wij auteurs en uitgevers in de loop van de jaren heel ruimdenkend zijn geworden in het schrijven en uitgeven van boeken waarvan de inhoud niet altijd even doortimmerd is. In dat opzicht verschillen auteurs soms weinig van politici die veel beloven maar in de praktijk weinig waarmaken; niet omdat ze niet willen, maar omdat hun beloftes gewoon onhaalbaar zijn.

Het wantrouwen van de moderne burger in de overheid, de wetenschap en de journalistiek lijkt soms even dogmatisch als het blinde vertrouwen dat we ooit hadden in autoriteiten. Er is een nieuwe balans nodig, maar die komt er niet als we verwachten dat alleen sceptici bewegen door hun wantrouwen blindelings in te ruilen voor vertrouwen. De autoriteiten zullen ook hun best moeten doen om het vertrouwen te winnen. Daar ligt niet alleen een taak voor politici, ambtenaren, wetenschappers en journalisten, maar ook voor schrijvers van non-fictieboeken. Anders gelooft straks niemand meer wat we schrijven en uitgeven, en dat is toch zonde van de moeite.