Skip to main content

Tag: blog

De mensen in Pixars film WALL-E hoeven zich niet in te spannen en zijn geëvolueerd tot consumerende weekdieren - ter illustratie bij blog van Geerhard Bolte van uitgeverij Haystack

Het is de bedoeling dat het moeilijk is om een boek te schrijven

Geschreven door Debbie Brok op . Gepost in Blogs, Schrijven. Geen reacties op Het is de bedoeling dat het moeilijk is om een boek te schrijven

Loop je vast tijdens het schrijven van een boek? Mooi, dan ben je op de goede weg. Zonder lijden geen boek. 

Ons leven wordt steeds makkelijker. Een robot maait het grasveld in je tuin. Een reisbureau regelt een avontuurlijke reis naar IJsland. Een fietskoerier brengt je ’s avonds om half twaalf een bak lactosevrije biologische kwark. Het is moeilijk te weerstaan. Zelf maak ik ook dankbaar gebruik van allerlei gemaksdiensten en -producten. Maar ik denk niet dat wij mensen ervoor gemaakt zijn. Mensen zijn gebouwd om moeilijk te doen. We hebben benen gekregen om te lopen, niet om de hele dag op een bureaustoel te zitten. We hebben hersens gekregen om na te denken, niet om prompts te schrijven voor ChatGPT. Een lui bestaan heeft ontegenzeglijk aantrekkelijke kanten, maar volgens mij mist het de uitdaging die je nodig hebt om je een volwaardig mens te voelen. De Amerikaanse hoogleraar rechten Tim Wu noemt dit de tirannie van het gemak. In een essay in The New York Times betoogde hij dat we ons vergissen als we aannemen dat gemak altijd goed is. Integendeel: ‘Met zijn belofte van vlotte, moeiteloze efficiëntie dreigt gemak de strijd en de uitdagingen weg te vagen die het leven zin geven.’ Ik ben het met hem eens. Moeilijk doen is op diep menselijke manier bevredigend, of je nou een boom omhakt of een cryptogram oplost. Of een boek schrijft. 

De illustere singer-songwriter Nick Cave ging deze winter nog een stap verder in een gepassioneerde brief die hij publiceerde op zijn website. Hij verzette zich tegen songs die door ChatGPT worden geschreven, bijvoorbeeld in-de-stijl-van-nick-cave. Hij vond de teksten waardeloos, en hij snapt ook wel waarom. Kunstmatige teksten missen volgens hem de ziel die door mensen geschreven teksten kenmerken. ‘Songs komen voor uit lijden,’ schrijft Cave, ‘en daarmee bedoel ik dat ze gebaseerd zijn op de menselijke strijd van creatie (…) en voor zover ik weet, voelen algoritmes niet. Gegevens lijden niet. ChatGPT heeft geen innerlijk wezen, het is nergens geweest, het heeft niets doorstaan, het heeft niet het lef gehad om voorbij zijn beperkingen te reiken.’

Als het makkelijk was, dan schreef je lezer het boek zelf wel

Schrijvers vertellen me soms dat het niet meevalt om een boek te schrijven. Informatie verzamelen, een heldere structuur bedenken, zinnen formuleren: ze vinden het een heel gevecht om hun boek tot een goed einde te brengen. Dan leg ik ze uit dat het juist de bedoeling is dat het moeilijk is. Zonder jouw inspanning zou het resultaat minder waarde hebben, sterker nog: zonder jouw inspanning zou het resultaat er niet eens zijn. 

Een lezer kan je boek slechts consumeren, jij hebt het boek gefabriceerd en de waarde daarvan kun je moeilijk overschatten. Ga maar na: wie is er het gezondst, de fietskoerier die de kwark bezorgt, of de consument die de kwark consumeert? In mijn ogen wint de fietskoerier. Het schrijven van een boek is een creatief proces dat de inspanning meer dan waard is. Dankzij die inspanning ben je topfit en tot veel meer in staat dan louter het schrijven van dat ene boek. De volgende dag schrijf je moeiteloos een rapport of een blog, geef je een presentatie of een indrukwekkend advies – allemaal doordat je dankzij het schrijven van een boek tot nieuwe inzichten bent gekomen, scherper hebt leren denken en formuleren.

Het schrijven van een boek is moeilijk. Als het makkelijk was, dan schreef je lezer het boek zelf wel. Maar de lezer heeft geen tijd, geen energie en geen zin en betaalt daarom liever vijfentwintig euro om snel en moeiteloos dezelfde inzichten te verkrijgen. Wees echter niet jaloers op zijn gemak, medelijden is meer op zijn plek: bedenk wat de lezer allemaal heeft gemist. Geniet bovendien van het feit dat je met je publicatie zo veel mensen een plezier kunt doen. Dat geeft een ‘helper’s high’: een positieve emotionele staat, veroorzaakt door de afgifte van endorfines in je hersenen. Het is vergelijkbaar met het gevoel van euforie dat de fietskoerier heeft als hij weer een bak kwark heeft bezorgd. Een gevoel van geluk, tevredenheid en verbondenheid met anderen. Allemaal dankzij het schrijven van een boek. 

Een vrouw houdt een boek voor haar gezicht, op de cover staat een vrouwengezicht afgebeeld - ter illustratie bij blog uitgeverij haystack

Zo krijg je meer recensies over je boek

Geschreven door Debbie Brok op . Gepost in Blogs, Promotie. Geen reacties op Zo krijg je meer recensies over je boek

Wacht niet tot mensen spontaan over je boek gaan schrijven, maar stimuleer ze actief om een recensie te schrijven. Zeven tips voor meer recensies.

Waarom koopt iemand jouw boek? Volgens mij zijn er maar drie redenen die ertoe doen. De eerste reden is dat hij jouw tante is. Jouw tante was niet uitgenodigd voor de boekpresentatie, maar ze kan zich nog levendig herinneren wat een schattig kind je was. En zo pienter ook. Nu heb je zelfs een boek geschreven, ze heeft het eigenlijk altijd geweten. Ze bestelt meteen drie exemplaren. De tweede reden is dat de koper een recensie over jouw boek heeft gelezen. De derde reden is dat de koper een cadeau nodig heeft voor de verjaardag van zijn buurvrouw. Jouw boek heeft wel een leuke cover en kost net geen vijfentwintig euro, dus doet u mij die dan maar. 

Dit klinkt onwetenschappelijk, maar uit alle onderzoeken blijkt dat dit de drie belangrijkste aanleidingen zijn voor mensen om een boek te kopen: de koper is geïnteresseerd omdat hij de auteur kent, omdat hij een positieve recensie heeft gelezen of het is een impulsaankoop. De aanleiding waarop je als auteur de meeste invloed kunt uitoefenen is natuurlijk de recensie. 

Jarenlang was de werkwijze om recensies te krijgen eenvoudig. De uitgeverij stuurde persberichten en exemplaren van je boek naar de redacties van kranten en tijdschriften en vroeg of laat verschenen er altijd wel enkele besprekingen. Die tijd is voorbij. Zowel het aantal titels als het aantal (digitale) media is geëxplodeerd. Er zijn nog altijd duizenden kranten en tijdschriften, maar ook tienduizenden online platforms, bloggers, vloggers, podcasts, booktokkers, influencers, streamers, online forums en nieuwsbrieven. En al die media moeten niet alleen schrijven over boeken en het dagelijks nieuws, maar ook over zichzelf. Zie er maar eens tussen te komen. Zeven tips om dit toch voor elkaar te krijgen. 

Als mensen je boek niet kennen, dan kunnen ze er ook niet over schrijven

Ik sprak een auteur die een boek had geschreven over Elon Musk. Toen hij tijdens een straatinterview willekeurig mensen aansprak, bleken de meesten nooit van Musk te hebben gehoord, laat staan dat ze het boek kenden. Met andere woorden: ga er nooit vanuit dat mensen weten wie je bent en waar je boek over gaat. Ga er juist vanuit dat niemand jou kent en dat niemand jouw boek kent. Stuur (informatie over) je boek naar iedereen waarvan je wilt dat ze je boek bespreken. Stuur je tien verzoeken? Ga er dan vanuit dat hooguit één ontvanger op je verzoek ingaat. 

Richt je niet alleen op de gevestigde orde

De belangrijkste roddeljournalisten van ons land waren altijd journalisten van een krant als De Telegraaf of een tijdschrift als Privé. Nu is de bekendste roddeljournalist een vlogger op een juicekanaal. Met andere woorden: richt je niet alleen op de gevestigde orde als je een boodschap wilt verspreiden. Een aardrijkskundeleraar uit Almere kan met zijn blog meer mensen bereiken dan een hoogleraar van een gerenommeerd onderzoeksinstituut. Zoek niet alleen mensen die verstand van zaken hebben, maar ook mensen met een groot bereik. 

Schakel je eigen netwerk in

Auteurs vergeten om de meest voor de hand liggende recensenten in te schakelen: de mensen in hun directe netwerk, zoals familie, vrienden, collega’s, vakgenoten, studiegenoten, studenten en buren. De collega die jij vorige week hebt geholpen met een lastige klus is waarschijnlijk eerder bereid om een positieve recensie te schrijven over je boek dan de journalist van het vaktijdschrift die nog een paar honderd ongelezen persberichten in zijn mailbox heeft zitten. 

Een aanbeveling is ook een recensie

Ik snap dat je droomt over een uitgebreide analyse van je boek door een expert die jouw kennis op waarde kan schatten. Voor de verkoop kan een laagdrempelige aanbeveling van een lezer op bol.com of managementboek.nl effectiever zijn: ‘Knap hoe zij dat allemaal beschrijft. Aanrader.’

Maak het persoonlijk

Omdat het gros van de mensen die je benadert geen professional is, is het extra belangrijk dat je informele omgangsvormen hanteert. Je kunt de redactie van een tijdschrift zorgeloos op een formele manier informeren over jouw boek: ‘Ik heb een boek geschreven over oogknipperen. Door ons toenemende schermgebruik knipperen we steeds minder, wat slecht is voor onze ogen.’ Ga niet slijmen bij een journalist, want dat werkt averechts, hij bepaalt graag zelf of hij geïnteresseerd is. Bij een niet-deskundige blogger moet je een andere aanpak kiezen: je zult hem of haar actiever moeten overtuigen. Leg extra goed uit waarom het interessant is voor hem en voor zijn publiek – en nog belangrijker: vraag of hij er aandacht aan wil besteden. Niemand geeft je morgen een cadeau als men niet weet dat je dan jarig bent. 

Geef het goede voorbeeld

Ga op zoek naar mensen die over je boek willen schrijven en spreken, maar vergeet niet om er zelf ook over te schrijven en te spreken. Schrijf blogs op LinkedIn, deel nieuwtjes via Instagram, plaats presentaties op YouTube en organiseer een gratis workshop. En vergeet niet om steeds een call to action toe te voegen: ‘Ik zou het geweldig vinden als je een recensie over mijn boek wilt schrijven. Ik ben benieuwd wat je ervan vindt.’ 

Doe het zelf

Het is niet geloofwaardig om recensies over je eigen boek te schrijven, maar er zijn wel mogelijkheden om recensies te organiseren. Een effectieve en makkelijke manier is crosspromotie: stel een schrijver in jouw vakgebied voor om een recensie te schrijven over elkaar boek. Wat ook goed werkt is om lezers van je nieuwsbrief of andere mensen waarvan je zeker weet dat ze tot je lezersgroep behoren te vragen of ze in ruil voor een gratis exemplaar een recensie willen schrijven. Krijg je echt geen recensie in de lucht, overweeg dan om een schrijver in te huren om een recensie te schrijven en publiceer deze bijvoorbeeld op je eigen website. 

De torso van een man met een microfoon onder zijn neus - blog uitgeverij haystack

‘Hoe kijk jij er tegenaan?’

Geschreven door Debbie Brok op . Gepost in Blogs, Research. Geen reacties op ‘Hoe kijk jij er tegenaan?’

Ben je bezig met de research van je nieuwe boek? Vergeet dan niet om andere mensen om advies te vragen. Het is moeilijk voor te stellen, maar vaak hebben andere mensen ook goede ideeën. 

Als ik spreek met uitgevers, drukkers, boekverkopers en andere vakgenoten weten zij tot mijn grote verbazing altijd dingen die ik niet weet, en verrassen ze me met originele visies. Dan kijk ik boos in de spiegel, en zeg dan tegen mezelf dat ik niet zo zelfgenoegzaam moet zijn. Al is het natuurlijk heel menselijk om te denken dat je het allemaal wel weet. Je raakt na verloop van tijd vertrouwd met je eigen gedachten en je kunt je amper voorstellen dat andere mensen anders denken. 

Openstaan voor de ervaringen en visies van anderen is altijd waardevol, maar dat is het zeker als je een boek gaat schrijven. Voor de broodnodige research is het de moeite waard om erover te gaan praten met vakgenoten die nieuwe feiten en visies kunnen delen. Ga ook met ervaringsdeskundigen praten. Als je een boek over leiderschap schrijft, is het goed om met leidinggevenden te praten. Hoe kijken zij aan tegen jouw visie? Wat zijn hun ervaringen als leidinggevende? Wat zijn hun angsten, frustraties en verwachtingen? Je zult versteld staan over hun inbreng. 

Laaghangend fruit

Toen ik nog werkte als journalist en me verdiepte in een nieuw onderwerp, ging ik altijd in twee fasen met deskundigen spreken. Voordat ik me ging inlezen in het onderwerp, sprak ik met enkele mensen die wel verstand hadden van zaken, maar niet tot de crème de la crème behoorden in hun vakgebied. Ik belde dan niet met een ervaren politicus of een hoogleraar, maar bijvoorbeeld met een junior onderzoeker van een wetenschappelijk instituut. Van hen probeerde ik een indruk te krijgen van wat er allemaal speelde. Pas als ik me zo een grof beeld had gevormd, ging ik me inlezen. En pas daarna ging ik praten met de echte experts en ervaringsdeskundigen. Ik werd serieus genomen omdat ik verstand van zaken had (of leek te hebben). Omdat ik de juiste vragen kon stellen, kreeg ik ook betere antwoorden. Ik denk dat deze werkwijze ook goed werkt als je een boek gaat schrijven. Begin met het plukken van het laaghangende fruit en klim daarna steeds hoger in de boom. 

Dommer dan je bent

Bereid je zo goed mogelijk voor op een gesprek. Bedenk interessante vragen. Zorg ervoor dat het vragen zijn die je gesprekspartner stimuleren om hun verhaal te vertellen. Je natuurlijke neiging is om bevestiging te zoeken van je eigen visie, maar daar heb je natuurlijk geen bal aan. De kunst is om nieuwe dingen te weten te komen. Dit betekent ook dat je vooral goed moet luisteren als je met mensen praat. Probeer geen wit voetje te halen met eigenwijze vragen en opmerkingen, doe je liever dommer voor dan je bent. De meeste mensen kunnen het erg waarderen dat je geïnteresseerd bent en de indruk wekt minder te weten, dat is voor hen een aansporing om je eens precies te vertellen hoe het zit – en dat is precies wat jij nodig hebt: nieuwe feiten, andere ideeën. 

Oprah zegt: jij krijgt een boek, en jij krijgt een boek! Blog Haystack 2024-05

Jij krijgt een boek, en jij krijgt een boek en jij krijgt een boek!

Geschreven door Debbie Brok op . Gepost in Blogs, Promotie. Geen reacties op Jij krijgt een boek, en jij krijgt een boek en jij krijgt een boek!

Een boek geschreven om jezelf op de kaart te zetten? Wees dan niet krenterig en deel het net als Oprah Winfrey gul uit. Dat levert meer op dan het kost.

Het dak ging eraf op 13 september in 2004 tijdens de Oprah Winfrey Show. Oprah gaf haar publiek traditiegetrouw een cadeau, en tot verbijstering van alle aanwezigen was het deze aflevering een auto. ‘You get a car, and you get a car, and you get a car,’ riep Oprah, amper hoorbaar door het gejuich van alle 276 gelukkigen. 

Oprah gaf wel vaker een cadeau tijdens een show in de 29 seizoenen dat ze op tv was, al was het meestal geen auto van 28.500 dollar (uiteraard betaald door de fabrikant). Het was veel vaker een vakantie, een handtas, een telefoon of een boek. Waarom gaf Oprah cadeaus? Waarom gaven de producenten deze cadeaus? 

Het antwoord ligt voor de hand. Het weggeven van cadeaus is ongebruikelijk en daarmee waren de weggeefacties originele publiekstrekkers. Voor sponsors was het een kans om producten te promoten. En de acties zorgden natuurlijk voor een positief imago voor Oprah en de sponsors. 

Sponsor blij, Oprah blij, publiek blij, televisiekijkers blij. Eigenlijk waren er alleen maar winnaars. En lieve lezer, ik heb goed nieuws voor jou: ook jij kunt een winnaar zijn door je eigen boek weg te geven!

Plakfactor

Als je een boek hebt geschreven om jezelf op de kaart te zetten, dan wil je dat je boek gezien en gelezen wordt. Dat kun je bereiken door te wachten op lezers die je boek spontaan in de boekwinkel kopen, maar je kunt het ook bevorderen door je boek actief weg te geven. Ik merk vaak dat auteurs daar heel zuinig mee zijn. Zonde.

Hoeveel je ook moet betalen voor je eigen boek, het is een koopje als je het kunt inzetten om je eigen reputatie te bevorderen als bijvoorbeeld trainer of consultant. Misschien kun je je eigen boek bij je uitgever inkopen met 35 procent auteurskorting, en betaal je bijvoorbeeld 20 euro voor een exemplaar. Misschien heb je je eigen boek zelf uitgegeven, en kost het maar een paar euro aan drukkosten. Maar hoeveel het ook is, het weggeven van een stapel boeken is veel goedkoper dan het produceren van een video, een advertentie in een magazine, een radiocommercial, een Google-Adscampagne of productplacement in een televisieprogramma. Geef je boek aan iedere potentiële klant. Stuur het naar prominente vakgenoten met een groot netwerk. 

Een boek is goedkoop, en effectief bovendien. Je presenteert jezelf met een inhoudelijke boodschap waardoor mensen direct weten wat je te bieden hebt en hoe goed je bent. Het is bovendien een cadeau dat mensen zelden tot nooit weggeven. Een radiocommercial, een sleutelhanger in een goodiebag, een doos bonbons: het is allemaal veel vluchtiger dan het boek dat niemand durft weg te gooien. Zelfs als het niet wordt gelezen, blijft het vaak jarenlang op een tafel liggen of in een kast staan. Een boek is een cadeau met een hoge plakfactor, en dat alles voor hooguit een paar tientjes. 

Daarom, geef je boek weg. Jij krijgt een boek, en jij krijgt een boek en jij krijgt een boek!

Blog van Geerhard Bolte van uitgeverij Haystack

Mag het ietsje minder zijn?

Geschreven door Debbie Brok op . Gepost in Blogs, Schrijven. Geen reacties op Mag het ietsje minder zijn?

Een gemiddeld non-fictieboek telt al vlug veertigduizend woorden. Van mij mag het wel wat minder. 

Op sommige lagere scholen staan nog altijd bakken vol kleine dunne boekjes. Ze gaan over de vulkaan, de brandweer of de Olympische Spelen. Er staat amper tekst in zo’n boekje, maar als je het hebt gelezen, weet je de belangrijkste dingen over de vulkaan: wat is een vulkaan eigenlijk? Hoe ontstaat zo’n vuurspuwende berg? Waarom wonen mensen bij een vulkaan als het gevaarlijk is? Inclusief het bekijken van de illustraties kun je zo’n boekje binnen vijf minuten lezen. Waarom worden zulke handige kleine boekjes niet voor volwassenen geschreven? 

Wij mensen zijn gek op meer. We willen meer eten, grotere auto’s, snellere telefoons en dikkere boeken. Er zijn natuurlijk evolutionaire verklaringen voor deze behoefte, maar de evolutieleer schrijft ook voor dat er vanzelf verandering plaatvindt als die maar voldoende voordelen biedt. In het geval van boeken ligt het voordeel van het beperken van de omvang volgens mij voor de hand, zowel voor de lezer als voor de auteur. 

Wat staat er veel in!

Enkele jaren geleden begonnen we met het uitgeven van de 60-minutenserie. Beknopte boekjes over online trends en tools waarin de auteurs in gemiddeld 16.000 woorden een onderwerp beschrijven. Zeker in het begin kregen we soms de volgende reactie: ‘Ik schrok toen ik het boekje ontving, want het was veel kleiner dan ik had verwacht. Maar wat staat er veel in!’ Ik ben ervan overtuigd dat je de lezer een groot plezier doet met dunnere boeken. De lezer is nieuwsgierig maar hij heeft weinig tijd. Hij leest met alle plezier een dikke thriller tijdens zijn vakantie, maar op een doordeweekse avond heeft hij na de vergadering van de tennisclub echt geen energie voor het lezen van een boek van 320 pagina’s over een nieuwe managementmethode. 

Ook voor de auteur zouden dunnere boeken een zegen zijn. Het schrijven van een dun boek kost minder tijd, en de tijd die je over hebt, kun je besteden aan de kwaliteit van het boek, zowel van de inhoud als de stijl. Een van de aantrekkelijkste boekjes waar ik de afgelopen jaren bij betrokken ben geweest is Schuldgevoel, een knaagdier van filosoof Harald van Veghel. Het is alleen verkrijgbaar via zijn eigen website stroomlandcoaching.nl. Koop dat boek, het is een prachtig essay waarin hij precies genoeg woorden gebruikt om zijn verhaal te vertellen. Een ander had de slagroom opgeklopt tot hij zuur was als karnemelk, maar Harald hield zich in.

Manuscriptjes

Ik vind het een aanrader, dunne boekjes. Ik hoop stiekem op een revival van het essay, de novelle, het korte verhaal, het blog, het pamflet. Ik ben een uitgever, dus ik weet niet of het verkoopt, maar ik ben enthousiast over de vorm. Kom maar op met die manuscriptjes.

Tien tips voor een perfecte first date met een uitgever

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Idee, Research, Schrijven. Geen reacties op Tien tips voor een perfecte first date met een uitgever

Je wilt een geweldig idee voor een boek naar een uitgeverij mailen. Hoe zorg je ervoor dat die mail ook wordt gelezen?

Ik ontvang bijna elke dag een mail met een boekvoorstel of een manuscript. Van een deel van deze mails open ik niet eens de bijlage. Wat had ik anders kunnen doen na het lezen van de volgende tekst:

eind jaren 90 heb ik tijdens mijn universitaire studies, het begrip( mede door behulp van mijn oom die toen een adviesbureau had) marketing volledig beschreven en gedefinieerd, met onwaaarschijnlijke felicitaties van de jury. Mijn promotor porde me aan hiervan een boek te maken maar spijtig genoeg nooit gedaan

nu, heb ik het werk (om legio redenen) volledig herschreven en geactualiseerd en vervolledigd nav gewijzigde maatschappelijke omstandigheden

het is een totaalwerk geworden, kan ik uit de grond van mijn hart zeggen

bent u geinteresseerd? 

Ik heb de auteur vriendelijk geantwoord dat de begeleidende mail onvoldoende vertrouwen gaf om het manuscript te lezen. Helaas is deze mail geen unicum. Een op de tien mails van geïnteresseerde auteurs is even onleesbaar als de voorgaande tekst, drie bevatten veel fouten, drie zijn acceptabel en drie zijn goed (maar zelden foutloos). Mijn collega’s en ik kunnen ons daar erg over verbazen. Zouden deze auteurs ook naar een eerste date gaan zonder aandacht te besteden aan hun uiterlijk? Steken ze dan ongevraagd een sigaret op, peuteren ze omstandig in hun neus en willen ze meteen kussen?

De woorden maken het verschil

Waarom besteden mensen zo weinig aandacht aan de taal van een persoonlijk bericht? Nota bene een bericht waarmee ze aandacht vragen voor een boek aan een uitgever?

Eeuwen geleden besteedden de meeste schrijvers amper aandacht aan de schrijfwijze van hun teksten, omdat er nu eenmaal nog geen overeenstemming was over een ‘juiste’ schrijfwijze. William Shakespeare trok zich weinig aan van spellings- en grammaticaregels, om de eenvoudige reden dat die er amper waren in een tijd dat nog maar weinig mensen konden lezen en schrijven. Inmiddels is echter van elk woord bekend hoe het geschreven moet worden en voor elke zin is er een formule die voorschrijft in welke volgorde de woorden gepresenteerd moeten worden.

Er zijn natuurlijk autonomen die deze conventies als ‘regels’ ervaren en dus als autoritair. Ik zie dat anders. De standaardisering van taal is volgens mij gewoon een weergave van wat wij collectief mooi en effectief vinden. De autonomen gedragen zich in mijn ogen als pubers die met hun ogen rollen als je ze wijst op het ontbreken van interpunctie in hun WhatsApp-berichten. Toch denk ik niet dat de slordig mailende auteur tot de categorie anti-autoritaire cultuurbarbaren behoort; ik denk wel dat hij een belangrijke denkfout met deze groep deelt. De autonoom, de puber en de auteur denken alle drie dat een boodschap alleen om de inhoud draait, en dat de vorm er niet toe doet.

Het tegendeel is waar: de vorm van de taal is volgens mij zelfs belangrijker dan de inhoud. De liefde waar de zanger naar verlangt is steeds dezelfde, maar het zijn de woorden die het verschil maken. Hetzelfde geldt voor de perverse begeerte van de seriemoordenaar in de thriller, het verdriet van de nabestaande in de afscheidsspeech en de behoefte om gehoord te worden in de mail van een auteur. De liefde, de begeerte en het verdriet zijn niet uniek, maar de woorden bepalen hoe de boodschap overkomt. Zijn ze opgediend als een berg doorgekookte stamppot, druipend in het vet, of zijn ze zorgvuldig bereid en met gevoel voor compositie, kleur, ruimte en structuur opgemaakt op een schoon bord?

Tien tips voor je eerste date

Je mail aan de redacteur of de uitgever van een uitgeverij is je eerste date, en als je mail niet aantrekkelijk is, dan wordt die afspraak geheid een speeddate die korter duurt dan je lief is. Als je mail echter heel aantrekkelijk is, dan heb je juist een streepje voor en maakt je boekidee misschien meer kans dan het verdient. Het kan niet misgaan als je de volgende tien tips toepast:

  1. Gebruik een aanhef, bij voorkeur met de naam van de persoon die je mailt.
  2. Leg uit waarom je juist deze uitgeverij benadert.
  3. Stuur je mail dus niet naar vijf uitgeverijen tegelijk (zichtbaar in het CC-veld).
  4. Vermijd oubollig, ambtelijk taalgebruik. Schrijf creatief en aantrekkelijk.
  5. Prijs niet alleen je boek aan, maar ook jezelf.
  6. Begin niet met het stellen van eisen, stel je bescheiden en geïnteresseerd op.
  7. Voeg je contactgegevens toe.
  8. Stuur bij voorkeur een boekvoorstel, een flaptekst en (een deel van het) manuscript mee.
  9. Laat je mail een nacht rusten en controleer ‘m een dag later nog een keer.
  10. Maak geen taalfouten in spelling, grammatica of interpunctie. 

Vraag me alles wat je wilt weten

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Idee, Research, Schrijven. Geen reacties op Vraag me alles wat je wilt weten

Wie een non-fictieboek wil schrijven en hulp zoekt, kan nu ook gebruikmaken van onze chatbot Haystacks Boekensteun. Nutteloos of handig? 

Auteurs hebben verschillende motieven om een boek te schrijven. De een doet het omdat hij al zijn hele leven de druk voelt om aan de hoge verwachtingen van zijn dominante vader te voldoen. De ander doet het omdat hij het hartgrondig oneens is met de heersende ideeën op zijn vakgebied. Een volgende schrijft een boek omdat hij zichzelf graag op de kaart wil zetten als deskundige. Maar er is een ding dat ze gemeen hebben: om hun kennis te delen hebben ze allemaal gekozen voor een boek. Waarom een boek? Een medium dat meer dan vijfhonderd jaar geleden is uitgevonden en dat milieu-onvriendelijk is bovendien. Waarom geen video, website of online cursus?

Dat dacht ik ook, als auteur van een boek over het schrijven van een boek. Ik ben daarom gaan experimenteren met ChatGPT en heb een app gebouwd waarmee auteurs mijn kennis kunnen raadplegen. De chatbot heet Haystacks Boekensteun en kan nu door iedereen met een abonnement op ChatGPT Plus gebruikt worden. Je kunt deze chatbot alles vragen wat je wilt weten over het schrijven van een non-fictieboek. De antwoorden worden gebaseerd op de blogs en boeken die ik over dit onderwerp heb geschreven.

Ik ben natuurlijk benieuwd of de chatbot werkt en bevalt, maar ik vermoed dat er weinig belangstelling voor zal zijn. Kennis in boekvorm is namelijk niet alleen aantrekkelijk omdat hij zo draagbaar is en overal gelezen kan worden. Hij is ook aantrekkelijk door de vorm waarin hij is gegoten. Kennis, dat zijn de koolhydraten van een boek, maar een goed boek is een compleet vijfsterrendiner.

Ik ben gek op boeken, altijd geweest. Bij elk boek dat ik open, heb ik het gevoel dat ik aankom in een vreemd land. Alles is er anders: de mensen, de huizen, de natuur, de geuren van het eten. Of het nou een roman is of een managementboek, je voelt je even als Alice in Wonderland. Met woorden wordt een wereld gecreëerd waarin alles nieuw is. De avonturen in de roman en de adviezen in het managementboek zijn soms niet eens zo bijzonder, maar omdat je ze in een ongebruikelijke context ervaart, beleef je ze intenser. De adviezen die ik geef met mijn chatbot zijn, tja, gewoon adviezen.

De literaire kwaliteiten van mijn teksten zijn al twijfelachtig, maar die chatbot van mij, dat is echt een saaie lul. Als je hem drie tips vraagt voor het structureren van een hoofdstuk, dan komt hij met klinische adviezen waar zelfs een belastingambtenaar niet opgewonden van wordt: ‘Geerhard Bolte benadrukt het belang van een heldere focus om de lezer geboeid te houden en de structuur overzichtelijk te houden.’

Dus als je dringend verlegen zit om tips over het structureren van een hoofdstuk, dan raad ik je aan om mijn digitale alter ego te raadplegen. Hij staat 24/7 voor je klaar. Maar als je tijd hebt, dan beveel ik liever mijn boek aan. Of kom volgende week naar onze masterclass over het schrijven en publiceren van een boek. Veel gezelliger.

Kun je lezen wat hier staat?

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Schrijven. Geen reacties op Kun je lezen wat hier staat?

Volgens mijn collega’s heb ik een onleesbaar handschrift. Ik kan ze geen ongelijk geven. Vergeleken met hun elegante handschrift is dat van mij een post-apocalyptisch landschap vol dorre bomen. Ik probeer mijn leven nu te beteren.
 
Als kind had ik jarenlang een keurig handschrift. Dat ging langzaam achteruit toen ik op de middelbare school jarenlang gedwongen werd om formules en werkwoordsvervoegingen te schrijven. Ik beleefde alleen plezier aan het vullen van de Rijam-agenda en het schrijven van spiekbriefjes.
Het ging definitief mis met mijn handschrift op de School voor de Journalistiek. Daar leerde ik mezelf een soort steno aan om de mensen die ik interviewde bij te kunnen houden. Ik liet onbelangrijke woorden weg en kortte lange woorden in, zodat ik zo weinig mogelijk tijd en inkt verspilde. Het resultaat was een uniek fonetisch geheimschrift. Als ik niet te lang wachtte met lezen, dan kon ik zelf ontcijferen wat ik had geschreven. In de jaren dat ik carrière maakte als journalist bleef er weinig over van het klassieke Latijnse alfabet dat mij op de lagere school met zo veel geduld was aangeleerd.
De opkomst van de computer was de genadeslag voor mijn handschrift. Naarmate het makkelijker en gebruikelijker werd om teksten te typen en te delen, schreef ik uiteindelijk alleen nog gedachtenkronkels en boodschappenbriefjes. Wat op dit continent in duizenden jaren met liefde was geperfectioneerd door schrijvers, kopiisten en klerken, wist ik binnen enkele jaren teniet te doen. Tot ik spijt kreeg.
 
Ik was nu afhankelijk van machines
 
Zo nu en dan was het toch nodig om te schrijven, voor het maken van aantekeningen tijdens een overleg of voor het schrijven van een verjaardagskaart. Dat lukte niet meer: de leesbaarheid van mijn zelfverzonnen spijkerschrift was te ver achteruitgegaan. Ik kon mij mondeling nog verstaanbaar maken, maar verder was traditioneel communiceren onmogelijk geworden. Ik was nu afhankelijk van machines. Het was tijd om in actie te komen.
Ik haastte mij naar de winkel voor pen en papier. Online zocht ik naar voorbeelden van geschreven letters en leerde opnieuw hoe je die aan elkaar kunt schrijven, met de juiste hellinghoek (tussen de 35 en 52 graden) en zonder uitschieters. En nu ben ik dus aan het oefenen. Ik neem meer tijd voor het maken van aantekeningen en schrijf voorzichtig eens een kaart. Het resultaat is nog amper toonbaar, maar ik kan mijn eigen teksten inmiddels weer lezen.
Ik ben niet alleen. Ik ontdekte online een subcultuur van gefrustreerde lotgenoten die allemaal hun best doen om opnieuw te leren schrijven. Het is geruststellend om te weten dat ik niet de enige ben die moeite heeft met het schrijven van zijn eigen naam. Ik voel mij ook gestimuleerd door wetenschappers die mij op het hart drukken dat schrijven goed is voor de ontwikkeling van je hersenen. Een tekst die je met de hand schrijft, onthoud je volgens de Amerikaanse psychologen Pam Mueller en Daniel Oppenheimer beter dan een tekst die je typt: ‘De pen is machtiger dan het toetsenbord.’
Ik denk niet dat ik ooit nog de fijne motoriek ontwikkel die nodig is om een handschrift te krijgen waarmee ik indruk kan maken op grafologen (‘geeft blijk van standvastig karakter’), maar het is mijn stille hoop dat ik op een dag weer in staat ben om een brief te schrijven waarmee de ontvanger niet spontaan naar de apotheek loopt.

‘Deze kerstvakantie begin ik met mijn boek’

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Idee, Research. Geen reacties op ‘Deze kerstvakantie begin ik met mijn boek’

Twee weken kerstvakantie? Precies genoeg tijd om je nieuwe boek in de steigers te zetten. Een 12-dagenkalender om het nieuwe jaar met een goed plan te beginnen.
 
Ik weet hoe het gaat, je begint je vakantie met het voornemen om de zolder op te ruimen, maar uiteindelijk komt er niets van terecht. Deze kerstvakantie wordt alles anders. Je was toch van plan om na te gaan denken over het schrijven van je boek? Komt dat even goed uit. Ik heb een stappenplan voor je opgesteld om het in de twaalf dagen na kerst voor elkaar te krijgen.
Steek deze vakantie elke dag vier uur in je plan, en je houdt zelfs tijd over voor het opruimen van de zolder.
 
Woensdag 27 december
De kerstdagen waren vast zwaar en daarom beginnen we deze eerste dag rustig. Het doel is om in de stemming te komen door een aantal boeken uit je boekenkast te selecteren over jouw favoriete onderwerp. Heb je niet alle boeken paraat die je zou willen raadplegen, ga dan online en zoek ze bijvoorbeeld in een online boekwinkel. Schrijf op wat je aanspreekt in deze boeken, en wat je mist.
 
Donderdag 28 december
Genoeg vakantie gehad, nu is het tijd om aan het werk te gaan. Vandaag ga je bedenken waar je boek over gaat. De kunst is om niet alleen een onderwerp te bedenken, maar ook een scherpe invalshoek. Bijvoorbeeld: leiderschap is een onderwerp, leidinggeven als een generaal is een invalshoek. Vraag je daarbij af of je invalshoek herkenbaar is voor lezers, origineel en actueel. En, of hij bij jou past. Weet je zeker dat dit het unieke verhaal is waar je een jaar aan wilt werken, waarmee je jarenlang wilt identificeren? Schrijf desnoods pagina’s vol met varianten en maak een top drie.
 
Vrijdag 29 december
Na het kiezen van je favoriete invalshoek schrijf je vandaag in maximaal 200 woorden de eerste versie van de flaptekst van je boek. Beschrijf voor een denkbeeldige doelgroep van potentiële lezers waar je boek over gaat en waarom ze juist dit boek zouden moeten lezen. Laat je inspireren door de flapteksten van andere boeken, en wees kritisch. Zou jij dit boek willen lezen? Zou jij er 25 euro voor over hebben? Tip: stop niet alles wat je wilt vertellen in de flaptekst, deze flaptekst is slechts bedoeld om mensen over te halen om het boek te kopen en te gaan lezen. De flaptekst is een reclametekst.
 
Zaterdag 30 december
Op basis van de flaptekst van gisteren stel je vandaag een inhoudsopgave op. Kies een structuur die past bij het boek en verdeel je boek in bijvoorbeeld tien hoofdstukken. Blijf net zo lang puzzelen tot je zeker weet dat alles aan bod komt wat je in dit stadium kunt bedenken. Soms is het handig om in dit stadium al enkele paragrafen per hoofdstuk te bedenken.
 
Zondag 31 december
Op deze laatste dag van het jaar maak je een lijst met alles wat je nog moet leren om er een goed boek van te maken. Welke artikelen, boeken en studies moet je gaan lezen? Wie moet je gaan spreken, van hoogleraren tot ervaringsdeskundigen? Moet je enquêtes uitvoeren? De historische context bestuderen? Reizen? Casestudies verzamelen? Bereid je voor alsof je je magnum opus gaat schrijven, voor minder doe je het niet.
 
Maandag 1 januari
Vandaag is de dag. Je gaat jezelf voor het blok zetten door iedereen te vertellen dat je een boek gaat schrijven. Je gaat ze toch een gelukkig nieuwjaar wensen, dus delen dat je bent begonnen met je boek gaat in een moeite door. Zijn ze geïnteresseerd? Vertel ze alles wat je de afgelopen dagen hebt bedacht. En ja, doe dit niet alleen telefonisch met familie en vrienden, maar deel je plan ook via sociale media. Schreeuw het van de daken: je gaat een boek schrijven.
 
Dinsdag 2 januari
Er is geen weg terug, je boek moet er komen. Maar je staat er niet alleen voor: vandaag ga je de hulptroepen bedenken die je door dit jaar heen gaan slepen. Wie had gisteren direct waardevol advies? Wie vertrouw je? Wie heeft kennis van zaken? Wie heeft een fijn pennetje? Leg vandaag contact met vijf mensen die je zouden kunnen helpen en vraag ze of ze je de komende periode willen helpen. Leg je niet voor te lang vast: je bent nog in een pril stadium en je wilt straks misschien de vrijheid om anderen in je team te kiezen, zoals professionele redacteuren en uitgevers.
 
Woensdag 3 januari
Vandaag maak je een werkschema voor de publicatie van je boek. Een vuistregel voor de indeling: reken op 10 procent voor het detailleren van de structuur, 20 procent voor de research, 40 procent voor het schrijven en 30 procent voor het herschrijven.
Voor het berekenen van je schrijfsnelheid kun je afgaan op je ervaring met het schrijven van bijvoorbeeld blogs of rapporten. Ga vervolgens na wanneer je tijd hebt om te schrijven. Ga je een werkdag opofferen? ’s Avonds schrijven? Alleen tijdens de vakanties? Na wat puzzelwerk moet je uit kunnen rekenen wanneer je een manuscript van bijvoorbeeld 40.000 woorden af zou kunnen hebben.
 
Donderdag 4 januari
Een boek is meer dan inhoud, het is ook vorm. Het is geen kunst om een boek te schrijven, maar wel om een boek te schrijven dat mensen met plezier lezen. Vandaag ga je op een rij zetten welke schrijfstijl jou aanspreekt. Pak de boeken die je eerder hebt geselecteerd om na te denken over de inhoud van je boek er nog eens bij. Zijn dit ook de boeken die je met plezier hebt gelezen? Welke andere boeken of auteurs ken je wiens schrijfstijl je aanspreekt? Welke stijl past bij jou? Zorg dat er aan het eind van de dag twee stapels boeken op je bureau liggen: een stapel boeken met een indrukwekkende inhoud en een stapel goed geschreven boeken.
 
Vrijdag 5 januari
Vandaag voeg je een belangrijk hoofdstuk toe aan je plan: de promotie. Het promoten van een boek is iets dat veel auteurs bij voorkeur tot het laatst uitstellen, en niet zelden overslaan. Jij bent je gelukkig bewust van het belang van promotie. Daarom bedenk je vandaag wat je voor en tijdens het schrijven van het boek al kunt doen om zo veel mogelijk geïnteresseerde lezers te verzamelen. Elke week een blog schrijven? Elke week praten met mensen in je netwerk? Een crowdfundingscampagne organiseren? Lezingen gaan geven? Een nieuwsbrief versturen?
 
Zaterdag 6 januari
Dit is een dag voor zelfreflectie. Je hebt je nu al beter voorbereid dan de meeste mensen die een boek willen gaan schrijven. De meeste mensen pakken direct hun laptop erbij en beginnen gewoon met schrijven, net zo lang tot ze verdwalen in een donker bos vol doodlopende hoofdstukken en kromme zinnen. Jij hebt een plan. Kijk in de spiegel en vraag jezelf af of je het echt wilt doen. Praat met je partner, met je kinderen, bel je collega’s, je manager: is het oké als jij dit jaar even andere prioriteiten hebt?
 
Zondag 7 januari
Natuurlijk is het oké, dus vandaag ga je weer aan de slag. En nee, niet met schrijven, maar met alles nog een keer op een rij zetten. Blader alle boeken nog eens door, sleutel nog eens aan de flaptekst en aan de inhoudsopgave. Denk na over de benodigde research, het team dat je nodig hebt en de promotie.  Controleer je werkschema. Morgen begint je eerste werkdag, de eerste dag dat je daadwerkelijk gaat beginnen.
 
Ik hoop dat dit stappenplan je helpt om een begin te maken. Kun je nog wel wat hulp gebruiken? Meld je dan aan voor onze masterclass over het schrijven van een non-fictieboek op 19 januari. Je leert niet alleen nog veel meer over alle voorbereidingen voor het schrijven van je boek, maar ook over de boekenmarkt en de uitgeefwereld.

Dit kun je als auteur voortaan door ChatGPT laten doen

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Research, Schrijven. Geen reacties op Dit kun je als auteur voortaan door ChatGPT laten doen

Langzaam krijgen wij bij onze uitgeverij wat handigheid in het werken met AI. Dit zijn vijf concrete toepassingen die je als auteur van een non-fictieboek kunt inzetten.
 
Ik voel me soms overweldigd als ik zie wat er nu al mogelijk is dankzij kunstmatige intelligentie. En elke dag worden er nieuwe toepassingen bedacht die het leven wat makkelijker maken. De kwaliteit van stemmen in een podcast verbeteren? Een kwestie van een druk op een knop. Een video ondertitelen? Klik.
We experimenteren zelf actief met allerlei toepassingen, met name voor de redactie en vormgeving van onze boeken. Er is veel wat (nog) niet werkt, maar er zijn ook enkele toepassingen waarmee we al goede ervaringen hebben. Dit zijn er vijf die je als auteur van een non-fictieboek vandaag al zou kunnen inzetten. Ik gebruik ChatGPT Plus en waar nodig betaalde abonnementen voor specifieke toepassingen.
 
1 • Interviews uitwerken

Ik ben mijn carrière begonnen als journalist en ik kan me nog heel goed herinneren hoeveel tijd en energie het kostte om een interview uit te werken. Dat kan nu veel sneller. Upload je audio-opname naar bijvoorbeeld Happy Scribe en binnen een paar minuten heb je een uitgewerkt transcript van je gesprek, waarbij de stemmen van verschillende sprekers keurig zijn verdeeld. Dan heb je echter nog een onbruikbare tekst vol spreektaal. Vraag ChatGPT daarom vervolgens om deze spreektaal om te zetten naar schrijftaal. Dit is de prompt die ik gebruik:

Schrijf de volgende tekst om van spreektaal naar schrijftaal, in de eerste persoon enkelvoud. Sla niets over en maak het niet te formeel.
 
Het resultaat is niet perfect, maar je hebt ontzettend veel tijd bespaard en je kunt je nu richten op stijl en inhoud.
 
2 • Correctie
 
Het corrigeren van een boek is monnikenwerk dat we vooralsnog alleen toevertrouwen aan professionele correctoren. We hebben wel geëxperimenteerd met AI-systemen, maar deze misten nog te veel fouten (en ze zien fouten die er niet zijn). Niettemin, correctie door AI is inmiddels wel goed genoeg voor het corrigeren van minder belangrijke teksten, zoals dit blog (zeker als je het combineert met de controlefunctie van Word). Dit is de prompt die ik gebruik:
 
Corrigeer de tekst zorgvuldig op spelling, interpunctie en grammatica. Hanteer Nederlandse spellingsregels. Gecorrigeerde woorden vet maken (teksten die niet veranderd zijn nooit vet maken). Bedenk geen nieuwe teksten. Stel alleen correcties voor als er daadwerkelijke fouten aanwezig zijn. Als de tekst al correct is, bevestig dit dan zonder onnodige wijzigingen voor te stellen.
 
Als auteur mag je ervan uitgaan dat je manuscript nog door een corrector wordt nagekeken. Maar het is prettig voor iedereen als je tekst zo foutloos mogelijk naar de uitgeverij stuurt. Pas op, ChatGPT is een bemoeial. Het heeft de irritante eigenschap, zeker bij het corrigeren van langere teksten, om zelf dingen te gaan verzinnen. Lees je tekst kritisch na om na te gaan of er geen nieuwe teksten zijn geschreven (ik houd me aanbevolen voor een prompt waarmee dit wordt voorkomen).
 
3 • Samenvatting hoofdstuk
 
ChatGPT kan verbluffend snel een goede samenvatting maken van een tekst. Het is handig voor het samenvatten van boeken die je niet helemaal wilt lezen, maar ook voor het samenvatten van een hoofdstuk. Zo’n samenvatting wordt vaak in boeken gebruikt aan het einde van een hoofdstuk. In de prompt kun je specifieke wensen meegeven:
 
Maak een samenvatting van 250 woorden van dit hoofdstuk. Maak ook een samenvatting in een zin van maximaal 20 woorden. Bedenk daarnaast drie relevante hashtags.
 
Controleer de samenvatting kritisch, bedenk ook dat je in de samenvatting misschien een belangrijk detail wilt vermelden dat nu ontbreekt.
 
4 • Klankbord
 
Als uitgeverij proberen wij auteurs actief te helpen tijdens het schrijven van hun boek. Met een auteur die vastloopt in een lastig hoofdstuk brainstormen we met alle plezier over een oplossing. We zijn echter niet altijd beschikbaar, ’s nachts en in het weekend zijn onze auteurs aan hun lot overgeleverd. Gelukkig kun je dag en nacht kletsen met ChatGPT, wat verrassend effectief kan zijn bij schrijversproblemen:
 
Ik heb last van writers block bij het schrijven van een nieuw hoofdstuk. Kun je tips geven om het hoofdstuk op een aantrekkelijke manier te openen?

[upload paragraaf] Wat vind je van deze tekst? Is hij te formeel?

[upload hoofdstuk] Ontbreken er argumenten in dit betoog?

[upload hoofdstuk] Deze tekst is bedoeld voor een breed publiek van zzp’ers en ondernemers. Sluit mijn schrijfstijl aan bij deze doelgroep?
 
5 • Literatuurlijst
 
Laat de term APA-regels vallen, en redacteuren, corrector en vormgevers verstoppen zich snel in kasten en achter gordijnen. De stijlregels voor het ordenen en vormgeven van een literatuurlijst zijn echter belangrijk en we ontkomen er niet aan om ze te gebruiken. Maar deze vervelende klus laten we inmiddels doen door ChatGPT:
 
Herschrijf deze literatuurlijst volgens de APA-regels.
 
Deze prompt levert een prachtige lijst op, maar laat je niet misleiden door het vele werk dat ChatGPT in enkele seconden heeft verricht: er kunnen fouten in staat en je zult alles kritisch moeten controleren. 

Wat wil je zelf met je boek bereiken?

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Idee, Research, Schrijven. Geen reacties op Wat wil je zelf met je boek bereiken?

De meeste auteurs van een non-fictieboek hebben goed nagedacht over hun boek, maar niet over zichzelf.

Sommige boekvoorstellen die ik ontvang, zien er keurig uit. De auteurs van deze voorstellen hebben goed nagedacht over de invalshoek en de structuur van hun boek. Soms hebben ze zelfs een synopsis geschreven waaruit blijkt dat ze heel goed weten waar hun boek precies over gaat. Het gebeurt echter zelden dat ik als uitgever een goede persoonlijke beschrijving van de auteur ontvang. De ene keer is het een droge opsomming van iemands carrière die even aantrekkelijk is als de lijst met ingrediënten op een levensmiddelenetiket, maar met louter ingrediënten weet ik nog niet hoe de inhoud smaakt. De andere keer is het een lyrisch reclameverhaal dat evenmin overtuigt. Een gemiste kans.

Er zijn drie redenen waarom het slim is om zorgvuldig na te denken over je eigen rol als auteur en de manier waarop je die presenteert. De eerste reden is dat je een uitgeverij moet overtuigen, de tweede reden is dat je de lezer moet overtuigen en de derde reden is dat je jezelf moet overtuigen. Wat willen al deze mensen weten?

Heb je verstand van zaken?

Het eerste wat ik doe tijdens het beoordelen van een manuscript is het lezen van het LinkedIn-profiel van de auteur en eventuele andere online informatie. Ik wil weten of de auteur gezien zijn opleiding en/of werkervaring kennis van zaken heeft. Het gebeurt niet zelden dat de kennis in een boek meer is gebaseerd op zelfvertrouwen dan op betrouwbare bronnen. De mate waarin een boek is geworteld in iemands carrière zegt ook iets over zijn motivatie om (de inhoud van) het boek de komende jaren te promoten. Sommige manuscripten zijn het resultaat van een bevlieging: ik heb meer dan eens meegemaakt dat een auteur na de publicatie zijn belangstelling voor het onderwerp verloor en zelfs binnen een paar maanden een boek ging schrijven over een heel ander onderwerp.

Voor de lezer is jouw achtergrond ook heel relevant. Of je het leuk vindt of niet, voor de lezer is het een plus als jij tussen negen en vijf iets doet dat affiniteit heeft met het onderwerp van een boek. Is het kookboek geschreven door een kok of een hobbykok? Is het psychologieboek geschreven door een psycholoog met jarenlange ervaring als therapeut of door een trainer die het onderwerp leuk vindt? Ook auteurs zonder zichtbare kennis en ervaring kunnen uitstekende boeken schrijven, maar ze hebben de schijn tegen. Alle reden om extra kritisch te kijken naar de manier waarop je je profileert.

Ben je een goede verkoper?

Anders dan veel mensen denken, heeft een uitgeverij beperkte middelen en mogelijkheden om een boek te promoten bij het grote publiek. Je hebt een enthousiaste auteur nodig die bereid en in staat is om zijn boodschap te delen. Ik wil als uitgever daarom niet alleen weten of jij kennis van zaken hebt, maar ook of je jouw kennis graag deelt en een groot netwerk hebt. Een uitgeverij is natuurlijk geïnteresseerd in goede boeken, maar aan goede boeken is eigenlijk geen gebrek. Er is wel een gebrek aan auteurs die in staat zijn om hun boek succesvol op de kaart te zetten. Als je de afgelopen paar jaar via LinkedIn drie bijdragen hebt geschreven en niet meer dan 231 connecties hebt, belandt je manuscript onderaan de stapel. Als je elke week blogt en daarmee duizenden volgers en connecties hebt verzameld, kun je op meer aandacht rekenen.

Wat wil je zelf met je boek? 

Je kunt jezelf nog zo aantrekkelijk profileren voor uitgeverijen en lezers, maar dan ben je er nog niet. Heb je ook nagedacht over wat je zelf met je boek wilt bereiken? Zie je dit boek als de afsluiting van een fase in je leven of is dit de start van een nieuw hoofdstuk? Wil je jezelf op de markt zetten als de nieuwe expert op jouw vakgebied? Schrijf je het boek om je status te onderbouwen? Wil je er nieuwe klanten mee binnenhalen? Wil je in de toekomst les gaan geven, trainen, adviseren of coachen? De keuzes die je maakt over de rol van het boek in jouw leven bepalen ook hoe het boek geschreven, uitgegeven en gepromoot moet worden.

Ik kan helaas geen blauwdruk geven voor het ideale auteursprofiel. Ik vind het vooral belangrijk dat je de voorgaande vragen beantwoordt en dat de tekst aansluit bij jouw karakter. De een lukt dit in twee alinea’s, de ander in twee pagina’s. De een geeft een feitelijke opsomming, de ander maakt er een lopend verhaal van. Het is allemaal goed, als het maar klopt. 

Je boek wel of niet vertalen?

Geschreven door wouter op . Gepost in Blogs, Promotie, Schrijven. Geen reacties op Je boek wel of niet vertalen?

Als je een boek hebt geschreven, droom je vroeg of laat over een vertaling. Hoe groot is de kans op internationaal succes? Is het de moeite waard om er zelf in te investeren?

Zo nu en dan wordt een Nederlandse auteur wereldberoemd. Wijlen Dick Bruna is al jarenlang succesvol in het buitenland, maar 2023 is het jaar van het konijn en daarom is zijn creatie in China populairder dan ooit. Je vindt zijn kleurrijke konijn niet alleen in de boekwinkel en in de speelgoedwinkel: Tommy Hilfiger biedt in China truien aan met ‘Miffy’ erop en Mulberry verkoopt er handtassen mee voor omgerekend 1.500 euro. Daar kan schrijver Herman Koch alleen over dromen, hoewel hij best goede zaken doet. Van zijn roman Het diner zijn naar verluidt al meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Het boek belandde in de boeken top tien van de New York Times. Ook auteurs als Cees Nooteboom, Jan de Hartog, Harry Mulish en Maarten ’t Hart zagen hun boeken binnen en buiten Europa op bestsellerlijsten verschijnen.

Dit zijn helaas de uitzonderingen. Romans van Nederlandse auteurs scoren zelden in het buitenland, en non-fictieboeken bijna nooit – met als grote uitzondering natuurlijk Het achterhuis van Anne Frank. Slechts incidenteel wordt een Nederlandse non-fictietitel in het buitenland een hit. Mindfulnesstherapeut Eline Snel verkocht meer dan een miljoen exemplaren van haar boek Stilzitten als een kikker, en ik denk dat Snel daarmee een unicum is in de recente geschiedenis van het non-fictieboek. Hoe komt dit?

Overspoeld met boeken

Vreemd vind ik het niet dat Nederlandse vertalingen zelden tot nooit aanslaan. In de eerste plaats is in andere landen nu eenmaal geen gebrek aan eigen auteurs. Ook in de Verenigde Staten, Brazilië en Polen worden uitgeverijen overspoeld met manuscripten, en lezers met boeken. In de tweede plaats is de inhoud van een Nederlands non-fictieboek vaak toegespitst op de Nederlandse context. Een Nederlands managementboek beschrijft de Nederlandse organisatiecultuur en Nederlandse voorbeelden. In de derde plaats is het imago van auteurs en boeken uit kleine en onbekende landen gewoon niet zo sexy als dat van bijvoorbeeld Amerikaanse auteurs en boeken. Er worden ongetwijfeld fantastische boeken over management, psychologie of geschiedenis geschreven in de Tsjechische republiek, Gabon en Japan, maar ik denk dat we daar onze neus voor ophalen – zoals de meeste mensen in het buitenland hun neus ophalen voor Nederlandse boeken.

Toch doen?

Incidenteel bieden wij via een literair agent titels aan aan buitenlandse uitgevers, met name binnen Europa. Als er belangstelling is, is het aan de buitenlandse uitgever om het boek te laten vertalen. Het is zelden gebeurd. Ik moet dan ook concluderen dat het vrij zinloos is om je boek te laten vertalen. Er is echter één praktische reden om het wel te doen.

Een boek laten vertalen is een aanrader als je de investering terug kunt verdienen. Een boek laten vertalen (en opmaken en drukken) kost minimaal enkele duizenden euro’s, maar als je dankzij dat boek nieuwe klanten krijgt, kan het toch de moeite waard zijn. Wij hebben meerdere auteurs van wie we een boek hebben laten vertalen, omdat ze zo bij nieuwe klanten interessante opdrachten konden krijgen voor trainingen of advieswerk. Nu er op de werkvloer steeds vaker anderstaligen werken, vragen organisaties aan auteurs of er een vertaalde (lees: Engelstalige) versie is. Met een enkele opdracht hadden ze de hele investering meestal terugverdiend.

Meer dan overtikken

Hoe doe je dat, een boek laten vertalen? Daar kan ik kort over zijn: een succesvolle vertaling begint en eindigt met het inschakelen van een goede vertaler. Vertalen is veel meer dan het overtikken van de woorden in een andere taal. Het kiezen van de juiste woorden vergt veel kennis van de Nederlandse taal en de doeltaal, nog afgezien van affiniteit met het onderwerp van een boek. Je moet ervoor zijn opgeleid, of een heel begaafde schrijver zijn, anders wordt het niks.

En kunstmatige intelligentie dan? De vertalingen van bijvoorbeeld Deepl.com zijn ongelooflijk knap, maar in mijn ogen niet goed genoeg voor een boek waarvan de tekst toch aan hogere eisen moet voldoen dan een willekeurig rapport. Neem de proef maar eens op de som en vertaal een goede tekst met AI naar het Nederlands, en je zult zien dat het resultaat goed is, maar niet perfect.

Doe-het-niet-zelf, is mijn advies. Ik las laatst in een amateuristische vertaling van een consultant: ‘We should not go over one night’s ice’. Dit soort steenkolenengels vinden Nederlandse universiteiten misschien heel acceptabel, maar als uitgever raad ik het onze auteurs af. Het is een postume belediging van John O’Mill, onze onvolprezen dichter van nonsensgedichten en van je lezers.