Heb je al bedacht hoe je al je kennis en ervaring gaat presenteren in je nieuwe managementboek? Doe je het als dominee of als verhalenverteller?

Als je door je oogharen naar een opengeslagen boek kijkt, dan krijg je direct een indruk van het karakter van de auteur. Zie je allemaal losse, genummerde tekstblokken met veel cursieve, vetgedrukte en onderstreepte woorden? Dan heb je te maken met een dominee die leunend over de kansel, priemend met zijn wijsvinger duidelijk maakt hoe de wereld in elkaar zit. Of het nou een managementboek, een reisgids of een kookboek is: je hebt een studieboek in handen. Zie je vooral tekst, dan heb je te maken met een verhalenverteller die op een frisse avond bij een knapperend vuur zijn gasten wil verwarmen met een meeslepend verhaal. De verhalenverteller weidt steeds uit, maar uiteindelijk leiden alle verhaallijnen naar een goede afloop, waarvan je een dag later de diepere betekenis beseft. In dit geval heb je een leesboek in handen. De vraag is dan ook: wat voor soort boek wil jij schrijven?

Papieren leger

Een studieboek is niet beter dan een leesboek, en een leesboek is niet beter dan een studieboek. Zo denk ik niet dat de informatie in het ene boek beter beklijft dan in het andere. Volgens mij kun je aardrijkskunde, wiskunde of Frans zowel uit een studieboek als uit een leesboek leren. Wat beter werkt, heeft volgens mij veel met de houding van de lezer te maken. Letterlijk.

Hoe zit jouw lezer erbij als hij jouw boek openslaat? Zit hij in de universiteitsbibliotheek met een thermoskan thee, een markeerstift en een aantekenboek, klaar om jouw kennis op te zuigen? Verwacht je dat hij jouw teksten in gedachten hardop uitspreekt, in de hoop dat hij ze straks letterlijk kan citeren? Zo ja, dan is de vorm van een studieboek goed gekozen: een strak geregisseerd boek waarin je jouw feiten en meningen als de soldaten van jouw eigen papieren leger hebt opgesteld. Maar deze aanpak werkt volgens mij niet als je lezer ’s avonds in zijn luie stoel zit, met zijn hond slapend aan zijn voeten, een pijp bungelend in een hoek van zijn mond, half luisterend naar het vioolconcert van Sibelius. Bij zo’n leeshouding is een leesboek geschikter.

Hongerig

Als je een managementboek gaat schrijven, en waarom zou je dat niet doen, dan zal het eindresultaat volgens mij altijd een mix van beide stijlen zijn. Je wilt je lezer nu eenmaal niet alleen vermaken, maar ook informeren. Je wilt smeuïge anekdotes afwisselen met saaie feiten.

Er is veel dat pleit voor het studieboek: ik spreek veel lezers die hongerig op zoek zijn naar kennis en jouw boek aandachtig gaan lezen, met een pen in de aanslag om teksten te onderstrepen en de kantlijnen te vullen met aantekeningen. Maar ik zou er toch voor willen pleiten om de wijzer door te laten slaan naar het leesboek. En de reden is niet alleen de houding van de lezer, maar ook het belang van een coherent en herkenbaar verhaal dat niet alleen zijn hoofd maar ook zijn hart aanspreekt. Wetenschappers ontdekten zelfs dat een goed verhaal niet alleen de lades van je geheugen vult, maar je hersenen op veel meer manieren stimuleert.

Het is jouw boek, dus je mag zelf kiezen. Wordt het een encyclopedie of een thriller? Het is allebei goed en staat je vrij om beide stijlen te mixen, als je je er maar bewust van bent wat het eindresultaat is van je inspanningen.