Het papier is op

Het is maar goed dat deze tekst online verschijnt, want op papier was het misschien niet gelukt. Het papier is op. Uitgeverijen vechten om de laatste snippers.

Door een wonderlijke samenloop van omstandigheden is er wereldwijd een enorm tekort aan papier. Ik moet tijdens zo’n onverwachte crisis altijd denken aan wiskundige Edward Lorenz die in de jaren vijftig aantoonde dat schijnbaar voorspelbare processen toch instabiel kunnen worden. Volgens zijn chaostheorie kan een vlinder aan de ene kant van de wereld een storm veroorzaken aan de andere kant. Zo is het nu ook gegaan met het papiertekort: iedereen deed zijn best om voldoende papier te maken, maar toch mislukte het. Ineens stormt het in papierland.

Boeken laten drukken is spannender dan ooit. Eerst moet je erin slagen om papier te reserveren. Daarna moet je afwachten of het juiste papier op het afgesproken moment wordt geleverd. En vervolgens moet je hopen dat je de rekening kunt betalen, want de prijs van papier is de afgelopen periode geëxplodeerd. Het drukwerk van boeken is 20 tot 60 procent gestegen. Hoe is het zover gekomen?

De perfecte storm

De perfecte storm in papierland heeft verschillende oorzaken. Een greep: er gaat meer papier uit traditionele papierproducerende landen naar groeimarkten, in houtland Finland werd veel gestaakt, de pandemie verlamde de productie en het vervoer, er is meer papierpulp nodig voor het karton van webwinkelverpakkingen, energie wordt duurder, in Oekraïne zijn papierproducenten gestopt en van Russische producenten wordt weinig meer afgenomen.

Je kunt het als lezer niet zien, maar uitgevers nemen nu al maatregelen. Zo maken we nieuwe boeken duurder. En als de markt niet afkoelt, zullen ook bestaande boeken duurder moeten worden. Onze vormgevers vragen we vriendelijk of ze nieuwe boeken wat zuiniger kunnen opmaken: als we een half katern minder papier nodig hebben voor een aantal boeken, betekent dat er papier overblijft voor een extra boek. Kun je er als lezer ook iets aan doen? Zeker, probeer eens een e-book. Persoonlijk lees ik alleen nog digitale boeken; niet alleen omdat het papier bespaart, maar ook omdat het beter is voor het milieu.